Handen wassen in tijden van een pandemie

Nanneke Nix van Amref Flying Doctors vertelt over het coronavirus in Afrika.

Aanstaande zondag is het Wereldwaterdag en staan we met elkaar stil bij het belang van schoon drinkwater. Dat is hard nodig want wereldwijd kunnen maar liefst 785 miljoen mensen geen gebruik maken van schoon water. Dat schoon water essentieel is voor een goede gezondheid is algemeen bekend. Maar in tijden van een coronavirus (COVID-19) dringt het belang van een simpele handeling zoals handen wassen nog meer tot ons door.

Waar wij in Nederland massaal aan het hamsteren van wc-rollen slaan en de antibacteriële zeep niet aan te slepen is, dreigt er een noodsituatie in Afrika te ontstaan. Nadat Afrika de dans eerst leek te ontspringen, neemt het aantal besmettingen met de dag toe. Want hoe kun je je voorbereiden op een pandemie als schoon water en zeep niet altijd binnen handbereik is? Nanneke Nix werkzaam bij Amref Flying Doctors, de grootste Afrikaanse gezondheidsorganisatie, vertelt.

Nix: “We zijn in tijden van de pandemie meer dan ooit bezig met schoon water en handen wassen. In veel rurale gebieden in Afrika is die ‘luxe’ er niet omdat er vaak gebrek aan water is. Om dit probleem aan te duiden: 1 op de 3 mensen wereldwijd heeft geen schoon drinkwater. Dan heb ik het niet alleen over schoon water bij mensen thuis. Zelfs 22% van de ziekenhuizen in ontwikkelingslanden heeft geen schoon water.”

Tekort aan zeep

Dat een goede hygiëne begint met water is algemeen bekend. Maar vervolgens is er ook zeep nodig om de handen bacterievrij te krijgen. Aan beide is een groot gebrek in Afrika. Maar geheel met de rug tegen de muur staan de Afrikanen volgens Nix niet. “Er zijn gelukkig alternatieven, mochten water en zeep ontbreken. Alcohol bijvoorbeeld. Ik zag dat in Kenia nu bij de busstations desinfecterende sprays staan zodat je je handen kan schoonmaken.”

Overheidsmaatregelen

Inmiddels is in 30 van de 54 Afrikaanse landen het coronavirus vastgesteld. Er zijn op dit moment (20 maart 2020) 477 officieel bevestigde besmettingen. Nog geen grote getallen, maar ook op het Afrikaanse continent worden maatregelen getroffen. Nix: “In Ethiopië en Kenia worden mensen opgeroepen om zoveel mogelijk thuis te werken en het openbaar vervoer te mijden, wat heel lastig is omdat meer dan 80% van de mensen daar afhankelijk van is. Ook mijn collega’s op ons hoofdkantoor in Kenia nemen hun verantwoordelijkheid door thuis te werken en hiermee bij te dragen aan het indammen van het virus. Behalve de zorgverleners zoals de laboranten, flying doctors, verlos-en verpleegkundigen. Die draaien, net als in Nederland, overuren.”

Tikkende tijdbom

Het nieuwe coronavirus vormt een serieuze bedreiging voor Afrika, gezien de ruim 1,2 miljard inwoners en de zwakke gezondheidsstelsels die toch al overbelast zijn door aanhoudende ziekte-uitbraken en andere gezondheidsproblemen. Volgens Nix is een vergelijkbare situatie als in Nederland desastreus: “In veel Afrikaanse landen zijn weinig intensive cares, en is de medische zorg in zijn algemeenheid zeer beperkt. Er is gewoonweg geen capaciteit om ernstig zieke patiënten in groten getale te helpen. Toen ik gisteren mijn Ethiopische collega sprak, waren de zorgen dan ook groot. Ze gaf aan dat er heel weinig zuurstofflessen zijn en nauwelijks beademingsapparatuur. Het zorgsysteem is niet op corona ingericht en dat is alarmerend. We maken ons grote zorgen dat het coronavirus de Afrikaanse landen hard zal raken.”

Werkwijze Amref Flying Doctors

De aanpak van Amref Flying Doctors blijft de komende maanden hetzelfde. De Afrikaanse gezondheidsorganisatie werkt aan sterke zorgstelsels door een gesprekspartner te zijn voor overheden, door zorgpersoneel op te leiden en lokale vrijwilligers te trainen, zodat ze mensen in hun buurt kunnen voorlichten over, bijvoorbeeld, het belang van hygiëne. Nix: “Diverse Ministeries van Volksgezondheid hebben de hulp van Amref Flying Doctors ingeroepen. Samen met hen werken we actief aan de bestrijding van het virus. We hebben sinds gisteren een coronawebsite gelanceerd waarmee we de actuele ontwikkelingen in de gaten houden. Daarnaast zijn we begonnen met het trainen van 26.000 zorgverleners via hun mobiele telefoon. Zij worden voorbereid om vermoedelijke gevallen van corona te identificeren, te isoleren en door te verwijzen. Tijdens de training leren de zorgverleners ook over de eventuele misvattingen over het virus zodat ze juist kunnen handelen. Ook hier in Nederland zien we dat er veel nepberichten over het coronavirus ontstaan. Dit soort berichten kunnen deze zorgverleners de kop indrukken. Daarnaast worden deze zorgverleners getraind om hygiënisch gedrag zoals handen wassen aan te moedigen zodat verdere overdracht wordt voorkomen. Zoiets simpels maar enorm effectief.”

“Dus ook in Afrika zijn zorgverleners de helden die dag in, dag uit belangeloos voor iedereen klaar staan. Ik vraag me wel eens af: zal er ook voor hen geapplaudiseerd worden?”

Article first published on https://www.oneworld.nl/partner-berichten/handen-wassen-in-tijden-van-een-pandemie/